کودهای آلی به کمپوست یا بقایای تخمیر شدهی زباله های شهری، ضایعات کشاورزی و کود دامی گفته می‌شود که این کودها باعث افزایش حاصلخیزی خاک می‌گردند. یکی از فواید مهم این کودها جلوگیری از آلودگی خاک و آب و کمک به کشاورزی پایدار می‌باشد.
حفظ و نگهداری حاصلخیزی خاک یکی از مهمترین عوامل در کشاورزی پایدار است. استفاده از بقایای گیاهی با افزایش کربن، نیتروژن کل و مواد آلی خاک یکی از عوامل افزایش حاصلخیزی خاک می‌باشد. بطور مثال استفاده از انواع کودهای پتاسیم تقویت کننده خاک هایی است که از نظر مواد آلی ضعیف هستند.
مزایای کودهای سبز آلی
خانواده براسیکا یا کروسیفرا (شب بوئیان) با افزایش محتوای کربن به نیتروژن و تخلخل خاک بهترین جایگزین برای کود سبز می‌باشند. طبق نتایج ماتوس و همکاران کودهای سبز لگوم عناصر غذایی و نیتروژن معدنی خاک را افزایش دادند. در آزمایش دیگری که در خاک‌های شنی لومی انجام گرفت مشخص شد دو ماه پس از برگرداندن گیاه به خاک مقدار نیترات و کربن آلی خاک افزایش یافت. استفاده مداوم از خاک و عدم رعایت تناوب زراعی باعث تخریب مواد آلی خاک در مناطق خشک و نیمه خشک شده است. یکی از راه‌های حفظ حاصلخیزی خاک جهت توسه کشاورزی استفاده از کودهای آلی است. استفاده توام از کودهای آلی و زیستی ضمن کاهش هزینه کودهای شیمیایی به ذخیره انرژی و کاهش آلودگی‌های محیطی کمک می‌کند و جایگزینی برای کودهای شیمیایی می‌باشد.
کود سبز با کاهش فرسایش، افزایش مواد آلی و پایداری خاک و نگهداری عناصر غذایی در خاک موجب تولید پایدار در کشاورزی می‌گردد. استفاده تلفیقی از کود سبز و کود شیمیایی در ذرت عملکرد گیاه را ۱۲۵-۱۹ درصد افزایش داد. نتایج مطالعاتی که بر روی محصولات مختلف از جمله شلغم و آفتابگردان انجام گرفته بود نشان داد کاربرد تلفیقی این دو نوع کود در مقایسه با کاربرد جداگانه افزایش عملکرد محصول را به دنبال دارد. طبق نتایج رضوانی مقدم و همکاران استفاده از کود آلی در خاک با افزایش درصد اسید اولئیک و کاهش اسید لینولنیک باعث افزایش عملکرد و مقاومت روغن کنجد نسبت به درجه حرارت بالا شد.
مواد تشکیل دهنده کودهای آلی
کودهای آلی نسبت به کودهای شیمیایی حاوی مقادیر بالاتری از مواد آلی هستند و منابع غنی از عناصری همچون نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌باشند. با این حال کود شیمیایی به دلیل تامین سریع عناصر مورد نیاز گیاه و افزایش عملکرد استفاده چشمگیری پیدا کرده است.
کودهای آلی به دلیل دسترسی محدود و هزینه بالا استفاده کمتری نسبت به کودهای شیمیایی دارند. مواد آلی یکی از عوامل بسیار مهم در حاصلخیزی خاک هستند این مواد با بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک و افزایش فعالیت میکروارگانیسم ها رشد و عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
تیرگی خاک در برخی مواقع از نشانه های بالا بودن ماده آلی خاک می‌باشد، رنگ خاک هرچه تیره تر باشد سریعتر گرم شده و برای کشت در بهار مناسبتر می‌شود. بالا بودن میزان ماده آلی در خاک باعث فعالیت میکروارگانیسم‌های خاکزی شده و موجب تبدیل گوگرد به فرم سولفات (فرم قابل استفاده گوگرد) می‌شود. از اینرو مواد آلی باعث افزایش حاصلخیزی خاک می‌گردد. ماده آلی در خاک‌های سبک و سنگین خاصیت اصلاح کنندگی دارد و با کاهش رواناب فرسایش را کاهش می‌دهد. کود آلی با فراهم کردن عناصر غذایی برای گیاه و افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک شکل زنده تری به خاک می‌دهد. ماده آلی به دلیل ایجاد هسته مرکزی در تشکیل خاکدانه ها باعث پایداری و قوام خاک می‌گردد.
تولید کود آلی از ورمی کمپوست
استفاده از کود آلی یکی از روش‌های مقابله گیاهان با تنشهای محیطی است. ورمی کمپوست روش جدید برای تبدیل ضایعات آلی به مواد قابل استفاده است که این کار توسط گونه های مشخصی از کرم خاکی انجام می‌شود، این کود آلی حاوی میزان زیادی از عناصر ماکرو و میکرو می‌باشد.
جهت بررسی تاثیر کودهای آلی بر عملکرد شاهی مطالعه ای در سال ۹۴ در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان انجام گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد کودهای آلی با تاثیری که در افزایش جذب عناصر توسط گیاه دارد، باعث افزایش ویژگی‌های کمی و کیفی این گیاه می‌شود. مطالعه دیگری جهت بررسی تاثیر کودهای آلی و بیولوژیک بر عملکرد گیاه زیره سبز انجام گرفت که نتایج این تحقیق نشان داد استفاده همزمان کودهای آلی و بیولوژیک (بویژه کمپوست و ورمی کمپوست) باعث افزایش عملکرد و کمک به کشاورزی پایدار می‌گردد. استفاده از کود آلی در کشت گیاهان داروی باعث تولید زیست توده شده و استخراج ترکیبات را بیشتر می‌کند از اینرو استفاده توام از کود آلی و زیستی افزایش عملکرد گیاهان دارویی را نیز به دنبال دارد.
بازتاب: سیتوکنین چیست؟