کود آهن؛ نشانه های کمبود، میزان و نحوه مصرف؛ بررسی انواع موجود در بازار

خواص کود آهن

آهن به عنوان مهمترین میکرو مغذی (ریز مغذی یا عنصر کم مصرف) مورد نیاز گیاهان از طریق کودهای حاوی “آهن” نظیر سولفات آهن یا کود کلات آهن مورد استفاده کشاورزان و باغداران قرار می گیرد و باعث تشکیل سبزینگی(کلروفیل) در گیاهان می شود. 

عنصر این ماده با عدد اتمی ۲۶ و نماد شیمیایی Fe در جدول مندلیف معرفی شده است.

بر اساس گزارش های منشر شده، باغات میوه کشور اغلب دچار کمبود آهن  هستند. در اغلب مناطقی که بارندگی سالیانه در آنها کمتر از ۵۰۰ میلی متر باشد، زمین های کشاورزی  بعضا دچار کمبود شدید عناصری مانند روی، مس، منگنز و آهن می شوند.از طرفی حلالیت پایین کانی های حاوی آهن و مس منجر به کمبود آهن و مس در خاک می گردد.

استفاده از کود آهن یکی از عوامل مهم در افزایش محصول باغات است؛ به طوری که مزایای کود آهن برای مرکبات بسیار چشمگیر است.

عوامل ایجاد فقر آهن (کلروز آهن)

به دلیل وجود بیش از حد بی کربنات در خاک، در خاک های فشرده و خاک های تحت آبیاری سنگین میزان دی اکسید کربن بالا می رود. از طرفی حضور آهک در خاک نیز از دیگر عوامل افزایش بی کربنات است. بی کربنات خاصیت بافری دارد و از کاهش اسیدیته اطراف محیط ریشه جلوگیری می کند. قلیایی بودن خاک از دلایل مهم عدم جذب آهن توسط گیاه است.

چاه های عمیق نیز میزان بی کربنات بالایی دارند. یکی از راه های مقابله با این گونه آب ها هوادهی از طریق چاه است. راه دیگر کنترل PH آب و خاک با استفاده از اسیدسولفوریک است که البته به دلیل خطراتی که می تواند برای بافت خاک داشته باشد باید تحت توصیه و نظارت کارشناس باشد.

ضمنا کود سولفات آمونیوم در خاک به اسید سولفوریک تبدیل می گردد. بنابراین یکی از راه های کمک کننده به رفع فقر آهن استفاده از کود سولفات آمونیوم است.

نشانه های کلروز یا فقر آهن در گیاهان

اولین نشانه کمبود یا کلروز آهن تغییر ظاهر برگ های گیاه است؛ با مردن سلول های گیاهی، برگ هایی زرد رنگ با رگه های سبز ایجاد می‌شود و در مراحل پیشرفته تر کل برگ زرد و یا سفید شده و گاهی اطراف برگ نیزقهوه‌ای می شود. 

علت این موضوع این است که با کمبود آهن، کمبود کلروفیل (رنگدانه سبز مسئول فتوسنتز و تولید قند) ایجاد می شود که این موضوع در طول فصول رشد گیاه می تواند منجر به کاهش میزان رشد و قدرت گیاه شود.

علاوه بر این، چنین گیاهانی اغلب میوه های کمتر و با طعم نامناسب تولید می کنند! 

رفع و درمان کلروز یا کمبود آهن در گیاهان

استفاده از کود های آهن متداول ترین راه برای از بین بردن کلروز است. بعضی از بنیان های کودهای کلات آهن برای محلول پاشی روی گیاه در شرایطی که کلروز شدید نیست مفیدند.

DTPA منبع عالی آهن برای PH ۷ است اما با این حال چیزی حدود ۶۰ درصد آهن رسوب می کند و در PH ۸ اصلا آهنی در دسترس نیست.

تفاوت کود آهن و کود کلاته آهن چیست؟

عنصر طبیعی آهن توسط گیاهان قابل جذب نیست اما  فرم کلاته آهن برای گیاهان قابل جذب است؛ کلاته شدن عنصر آهن نمی گذارد با هیچ ماده‌‌ای وارد واکنش شده و باعث جذب شدن آن توسط گیاه می گردد.

انواع کود آهن موجود در بازار چیست؟

کود آهن دارای انواع مختلفی است که در ادامه به ویژگی های هر یک از این انواع اشاره می کنیم.

۱. کود کلات آهن

یون آهن مانند سایر یون های فلزی دارای واکنش پذیری بالا است و تمایل دارد خیلی سریع با اکسیژن و هیدروکسید واکنش نشان دهد، در نهایت این امر سبب رسوب این یون ها می شود. وقتی آهن رسوب کند وجود آن در خاک برای گیاه فایده ای ندارد و گیاه نمی تواند آن را جذب کند.

متخصصان علم تغذیه برای این که آهن بتواند توسط گیاه به راحتی قابل جذب شود و رسوب ندهد، از مواد کلات کننده یا کلاتور ها، برای محافظت از آهن در برابر اکسیداسیون استفاده می کنند؛ در این حالت آهن توسط گیاه به راحتی قابل جذب می گردد.

کلات کننده ها مولکول هایی با اندازه بسیار کوچک هستند که این مولکول های کوچک به یون های آهن متصل شده و از این طریق مانع رسوب آهن می شوند. آهن کلات شده و قابل جذب می تواند توسط گیاه مورد استفاده قرار گیرد. کلاتور ها مولکول های کوچکی هستند که مانند یک چنگال محکم، اطراف یون های آهن را احاطه می کنند.

کلات های آهن به صورت مایع یا پودر در بازار موجود هستند. از مهمترین انواع کلات های آهن موجود در بازار می توان به Fe-EDTA و Fe-EDDHA اشاره کرد. این کلات ها حاوی یون آهن با ترکیب EDDHA یا EDTA  هستند.

انواع کلات آهن

کلات های آهن با بنیان های مختلف از جمله EDDHA،EDTA،DTPA،EDDHMA ، اسید آمینه و غیره و در رنگ های مختلف به خصوص رنگ قرمز و قهوه ای در بازار موجود می باشد که بسته به بنیان کلات کننده دارای کاربردهای متفاوتی است که بر اساس توصیه کارشناس تجویز می گردد. شایان ذکر است که برخلاف تصور کشاورزان که رنگ قرمز کود آهن را یکی از شاخص های کیفیت کود می دانند، رنگ کود تاثیری بر کارایی آن ندارد و بر اساس سلیقه تولیدکننده انتخاب می شود.  

توصیه می شود که در خاک های با پی اچ های بالا  از Fe-EDDHA استفاده شود، این کلات برای استفاده بصورت خاکی و FE_EDTA را برای محلولپاشی مناسب می دانند . 

شما می توانید برای مشاهده مشخصات کود کلات آهن ۱۰ درصد به این مطلب مراجعه نمائید

۲. کود سولفات آهن

سولفات آهن نیز نوع دیگری از کودهای آهن موجود در بازار است. سولفات آهن (FeSO4) حاوی حدود ۲۰ درصد آهن است. سولفات آهن جز دسته کود های ارزان قیمت آهن است. این کود معمولا به صورت چالکود یا محلول پاشی روی اندام های گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.

نکته مثبت دیگر استفاده از محلول پاشی سولفات آهن این است که با اسپری آن روی گیاه، کمی از آن روی محیط اطراف می ریزد و اگر خزه یا جلبکی در اطراف گیاه باشد؛ در نتیجه تماس با سولفات آهن دچار سوختگی می شود و از بین می رود. همچنین با استفاده از این ماده پی اچ خاک کمی اسیدی می شود و این امر به بهبود جذب آهن از خاک کمک می کند.

سولفات آهن را با خیال راحت می توانید در باغ یا گلخانه استفاده کنید. معمولا به صورت پودر خشک در بازار موجود است. باید سولفات آهن را با آب مخلوط کنید که در نهایت محلولی به رنگ قهوه ای تولید می شود. بعد از تهیه این محلول باید به سرعت مورد استفاده قرار گیرد چون  خیلی سریع اکسید می شود.

۳. کود نیترات آهن

نیترات آهن یا فریک نیترات، یک ترکیب شیمیایی است که دارای فرمول شیمیایی Fe (NO3)3 است. این نوع کود به صورت کریستال هایی با رنگ بنفش کمرنگ در بازار موجود است که بعد از استفاده بلافاصله به اجزای سازنده خود، آهن و نیترات تجزیه می شود.

نیترات آهن یا فریک نیترات یک ترکیب شیمیایی است که دارای فرمول شیمیایی Fe (NO3)3 است.

آموزش نحوه استفاده از هر نوع کود آهن

کود های آهن دارای انواع مختلفی هستند و بیشتر به صورت کود آهن پودری و مایع در بازار موجود هستند.

 نحوه استفاده از کود مایع

کود آهن مایع می تواند به فرم سولفات آهن یا کلات های آهن به شکل مایع باشد. مزیت استفاده از کود آهن مایع این است که نحوه مصرف آن ساده تر است، به این صورت که باید به صورت اسپری روی شاخ و برگ گیاه یا به همراه آب آبیاری مورد استفاده قرار گیرد. 

 نحوه استفاده از کود پودری

کود آهن پودری پودری باید ابتدا در آب حل شود و بعد مورد استفاده قرار گیرد. انواع این نوع کود، در مقایسه با سایر انواع کود ها دارای دوام اثر بیشتری هستند یا به عبارتی، دارای تاثیر طولانی تری روی گیاه هستند.  از این نوع کود نیز می توان برای انواع مختلف گیاهان از جمله سبزی و صیفی، درختان مثمر و غیر مثمر، گل و گیاهان زینتی و علوفه اشاره کرد.

زمان مصرف کود آهن

شایان ذکر است در قسمت برنامه های غذایی وبسایت شرکت، دستورالعمل مصرف کودها برای محصولات کشاورزی مختلف از جمله مرکبات موجود است.

البته زمان محلولپاشی کود ان پی کا ۲۰-۲۰-۲۰ غالبا در زمان فندقی شدن میوه توصیه می شود.

خرید کود آهن

شرکت رگبرگ مهر پاسارگاد کودهای کلات آهن ۶ و ۱۰ و ۱۴/۵ درصد با برند میکرولایز را تولید می کند. کودهای کلات آهن میکرولایز به دلیل فن آوری خاص و فرم ویژه کلاته ای که دارد هم به صورت محلول پاشی و هم از طریق آب آبیاری قابل استفاده است. استفاده از مواد اولیه خارجی و توجه به اعتبار برند از جانب مدیران شرکت، باعث بالا بودن کیفیت کودهای کلات آهن میکرولایز و جلب رضایت کشاورزان گردیده است

 نحوه مصرف کود آهن میکرولایز

مقدار مصرف کود کلات آهن میکرولایز برای محلول پاشی  ۱-۲ کیلوگرم در هزار لیتر آب و در صورت استفاده با آب آبیاری ۴ تا ۶ کیلوگرم در هکتار برای گیاهان زراعی در نظر گرفته می شود.

ضمنا هنگام استفاده در باغات به ازای هر درخت بالغ ۵۰ تا ۸۰ گرم  و برای هر درخت نابالغ ۲۰ تا ۶۰ گرم لحاظ می شود.