اثرات سولفات منگنز بر فتوسنتز، رشد و تغذیه گیاهان

کود سولفات منگنز (Manganese Sulfate) با فرمول شیمیایی MnSO_۴ شناخته می شود؛ پس از آهن، عنصر منگنز جز فراوان ترین ترکیبات پوسته زمین است. منشا منگنز موجود در خاک سنگ های معدنی تجزیه شده هستند و معمولا بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم خاک فراوانی دارد. یون منگنز به سه حالت ( منگنز کل، منگنز تبادلی، منگنز ترکیب شده با سایر عناصر مانند کربنات، هیدروکسید، سیلیکات و…) وجود دارد.

 با کاهش اسیدیته خاک و یا به عبارتی با اسیدی تر شدن خاک، میزان حلالیت این عنصر افزایش می یابد و با افزایش اسیدیته و قلیایی تر شدن خاک، مصرف نامتعادل کودها، کاهش مواد آلی و آهکی بودن زمین های کشاورزی باعث کمبود عنصر منگنز و محدود شدن این عنصر در خاک می شود و در نتیجه خسارات ناشی از کمبود این عنصر در گیاهان پدیدار می شود و عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش خواهد داد.

pH مطلوب برای جذب منگنز در خاک ۶.۵ و کمتر است. منگنز در خاک به شکل یون دوبار مثبت Mn2+ جذب گیاه می شود. رایج ترین کود منگنز، سولفات منگنز است که ۱۶ ، ۲۲ یا ۳۲ درصد از این عنصر را دارا هستند. کود سولفات منگنز از دو عنصر گوگرد و منگنز تشکیل شده است که برای تامین منگنز گیاه به کار می رود. وجود عنصر گوگرد در پایین آوردن pH خاک و جذب بهتر منگنز نقش مهمی دارد.

سولفات منگنز چه نقش هایی در گیاه دارد؟

عنصر منگنز در واکنش های انتقال الکترون فتوسنتز نقش دارد این عنصر حتی در تولید کلروفیل و تشکیل کلروپلاست نیز دخیل است و بخش عمده کود سولفات منگنز در برگ ها و ساقه گیاهان ذخیره می شود. منگنز حتی در سیستم های آنزیمی نیز دخالت دارد و باعث فعالسازی تعداد بالایی از آنزیم ها در جانوران، انسان و گیاهان می شود.

منگنز روی بهبود فتوسنتز موثر است. و با توجه به تمام موارد ذکر شده منجر به افزایش عملکرد و محصولات گیاهی می شود. آنزیم نیترات ردوکتاز که در متابولیسم ازت دخالت دارد برای فعال شدن نیاز به عنصر منگنز دارد. همچنین منگنز در فعال سازی آنزیم های دخیل در متابولیسم کربوهیدرات ها، واکنش های فسفریلی، چرخه اسیدسیتریک و … نقش دارد.

علائم کمبود منگنز چیست؟

گیاهان مختلف نسبت به کمبود منگنز حساسیت های متفاوتی دارند مثلا سیب زمینی و درختان میوه بیشترین مقدار حساسیت را به کمبود این عنصر دارند در حالی که پنبه حساسیت کمتری نسبت به کمبود منگنز از خود نشان می دهد. علائم کمبود منگنز ابتدا در بافت ها و برگ های جوان گیاه هویدا می شود چون عنصری غیر پویا و یا غیر متحرک در گیاه است.

علائم کمبود در سرشاخه های بالایی بیشتر مشاهده می شود. کمبود شدید می تواند منجر به توقف رشد سرشاخه ها نیز بشود. در غلات نقاظ قهوه ای رنگ روی حاشیه برگ از علائم کمبود منگنز است. در مرکبات در صورت کمیود منگنز حاشیه برگ سبز روشن می شود اما رگبرگ ها سبز تیره باقی خواهند ماند.

وجود عنصر منگنز برای گیاهان لازم و ضروری است اما منگنز جز عناصر کم مصرف تلقی می شود و مصرف بی رویه و بیش از حد آن می تواند منجر به مسمومیت گیاه شود. منگنز ار طریق ریشه یا برگ می تواند جذب گیاه شود محلول پاشی این عنصر برای رفع سریع کمبود معمول است.

بر طرف کردن علائم کمبود منگنز

برای درمان کمبود منگنز چندین راهکار پیش روی ما وجود دارد اولین راه حل تنظیم اسیدیته خاک است. برای این کار می توان از سولفات آمونیوم و گوگرد استفاده نمود. سولفات آمونیوم به سرعت اسیدیته خاک را کاهش می دهد در مقابل، گوگرد با کمک گرفتن از باکتری های خاک در مدت زمان بلندتری این کار را انجام خواهد داد. اگر خاک شما مشکل اسیدیته نداشته باشد  و صرفا فاقد عنصر منگنز باشد می توانید با کمک محلولپاشی منگنز گیاهان را تامین نمایید.

مسمومیت گیاه با منگنز چه علائمی دارد؟

سوختگی نوک و حاشیه برگ های قدیمی­ تر و یا مشاهده نقاط قهوه ای مایل به قرمز در برگ­ های قدیمی از علائم مسمومیت با منگنز هستند در صورت شدت گرفتن مسمومیت،  لکه ها تبدیل به زخم خواهند شد این اتفاق ممکن است در اسیدیته ۵.۵ و کمتر رخ دهد.

روش استفاده از کود سولفات منگنز

کود سولفات منگنز به صورت خاک مصرف و با آب آبیاری و حتی محلول پاشی قابل استفاده است. معمولا مقدار مصرف سولفات منگنز در محلول پاشی به مقدار ۳-۵ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب و  همراه با آب آبیاری  به مقدار ۲۰-۴۰ کیلوگرم در هکتار  برای گیاهان باغی و زراعی قابل توصیه است و زمان استفاده از کود یک ماه بعد از سبز شدن مزرعه است.

در درختان زیتون، کیوی، پسته، مرکبات؛ انجیر و سیب و … گیاهان زراعی مثل گندم، برنج، حبوبات و.. دانه های روغنی آفتابگردان و پنبه و سبزیجاتی مانند کرفس، پیاز، گوجه، سیب زمینی و … مصرف کود منگنز توصیه می شود.

خرید کود سولفات منگنز

سولفات منگنز عموما به صورت جامد در بسته بندی های ۱۰ تا ۲۵ کیلوگرمی به فروش می رسد و اصولا به حالت پودری تولید می شود. این کود شیمیایی برای گیاهان زراعی و باغی و سبزیجات قابل استفاده است. این کود سفید یا صورتی رنگ و فاقد هرگونه بو است. بهتر است که استفاده از این کود بعد از آزمایش خاک و با تجویز کارشناس انجام گیرد.