شهرستان تایباد با بیش از ۱۲۰ هزار نفر جمعیت در جنوب شرقی مشهد مقدس واقع که طبق آخرین آمارها بالغ بر ۸۵ درصد اقتصاد مردم این شهرستان بر پایه کشاورزی و دامپروری است.
اگر بخواهیم به یکی از محصولات کشاورزی که برای مردم این شهرستان و شهرهای همجوار به طور مستقیم شغل ایجاد کرده اشاره کنیم، بی شک نام زعفران را نباید از یاد ببریم.
این روزها همزمان با برداشت محصول زعفران در شهرستان‌های استان خراسان رضوی، برداشت محصول زعفران از ۶ هزار و ۸۵۰ هکتار از کشتزارهای این محصول در شهرستان مرزی تایباد آغاز شده است.
با توجه به برداشت زعفران و قیمت‌های بسیار پایین برای خرید این محصول، وضعیت اسفناک باری را برای کشاورزان این خطه مرزی به وجود آورده است.
هزینه‌ها برای برداشت زعفران چندبرابر شده است
یکی از کشاورزان دشت کرات در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: ۸ هکتار زعفران در دشت کرات تایباد دارم. هزینه کارگران و وسیله نقلیه برای رفت و آمد آنها و همچنین هزینه کودی که برای زعفران استفاده می‌شود، چندین برابر شده است و با این وجود هم کارگر برای چیدن گل به تعداد کافی نیست.
نادر ارجمند تصریح کرد: به عنوان مثال ما سال ۹۵ زعفران خشک را کیلویی ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان با دلار سه هزار و ۷۰۰ تومان یعنی کیلویی حدود ۱۵۰۰ دلار اما عیناً اکنون کیلویی ۲۵۰ تا ۳۰۰ دلار یعنی یک پنجم قیمت به فروش می‌رسانیم.
وی با اشاره به کمیاب‌بودن کودهای شیمیایی مخصوص زعفران، افزود: یک کیسه کود ۶۰ هزار تومان بوده اما الان ۵۰۰ هزار تومان شده که واقعاً برای کشاورز، کمرشکن است.
این کشاورز تایبادی که این روزها برای تعدادی بالغ بر ۵۰ نفر به طور مستقیم اشتغال زایی کرده است، بیان کرد: حضور دلالان در زمین کشاورزی کم است اما حضور چشمگیر آنها در بازار گل زعفران را نمی‌توان نادیده گرفت. دلالانی که گل زعفران را از کشاورز به قیمت کمتر خریداری و به قیمت بیشتر به مردم می‌فروشند.
وی با اشاره به کمبود نیروی کار برای پاک کردن گل زعفران، ادامه داد: برای پاک کردن گل زعفران صرف نظر کردم چون علاوه بر هزینه زیاد مالی نیروی کار زیادی لازم است، گل زعفران تا زمانی که تازه است می‌توان گفت که تره بار است یعنی زود خراب می‌شود اما وقتی همان گل زعفران خشک می‌شود، دیگر خراب نمی‌شود و ما به مراتب آن را پاک می‌کنیم.
ارجمند با بیان اینکه هر کیلو گل زعفران برای کشاورز حدود ۴۰ هزار تومان آب می‌خورد، گفت: این هزینه صرف کارهایی نظیر چیدن، پاک کردن، نگهداری، کود، شخم زدن، آبیاری و… می‌شود.
دلالان زعفران را مفت می‌خرند
یکی دیگر از کشاورزان تایبادی در گفتگو با خبرنگار مهر، بیان کرد: اگر زعفران بعد از تولید بلافاصله بسته بندی و صادر شود، دیگر کشاورزان ضرر نخواهند کرد ولی در حال حاضر دلالان زعفران را مفت می خرند.
مجید علاقه‌بند تصریح کرد: برخی از افرادی که در شورای ملی زعفران مشغول به کار هستند خود تاجر این محصول هستند و قطعاً این طور افراد نباید در این شورا باشند زیرا این افراد هیچ وقت به فکر کشاورز نیستند.
وی افزود: در ابتدای برداشت گل زعفران مسئولان این حیطه تلاش زیادی کردند که مبلغ فروش این محصول را بالا ببرند که نتیجه اش این شد که اول فصل برداشت، مقداری قیمت‌ها تکانی خورد اما وقتی بحث گل اصلی و پیک برداشت محصول مطرح می‌شود، دیگر قیمت‌ها ارزان می‌شود.
علاقه‌بند با بیان اینکه تاجران چند روزی اصلاً خرید نمی‌کنند که با این کار کشاورز، ضرر زیادی می بیند، گفت: قطعاً عواملی پشت پرده است. تاجران گل زعفران را از من کشاورز می خرند و سپس به کشورهای عربی صادر می‌کنند.
یکی دیگر از کشاورزان تایبادی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در دشت کرات تایباد ۶۰ هکتار زمین زعفران دارم. اگه دولت زعفران خشک را با یک قیمت تصویب شده از ما بخرد دیگر شاهد این قیمت‌های پایین (هر کیلو گل زیر ۵۰ هزار تومان) نخواهیم بود.
دولت پشتیبان زعفران کاران نیست
احمد محمدی تصریح کرد: وقتی دولت پشتیبان زعفران کاران نیست، زعفران کاران مجبورند گلی که چیده شده را همان روز و به هر قیمت که شده به فروش برسانند تا هزینه‌هایی که قبلاً صرف زعفران‌های خویش کردند، جبران شود.
وی با عنوان کردن اینکه از کاشت زعفران پشیمان شده‌ام، افزود: وقتی دولت پشتیبان ما نباشد دلال برای خود قیمت تعیین می‌کند و یک جورایی اختیاردار ما زعفران کاران می‌شود.
این کشاورز اظهار کرد: سال گذشته دولت قول داد که زعفران کشاورزان را خریداری کرده و دو ماه با کشاورزان تسویه حساب کند ولی تا یک سال هزینه ما کشاورزان را ندادند و ما برای تسویه حساب با طلب کاران و کارگران، مجبور به فروش وسیله نقلیه خود شدیم و هزینه داده شده توسط دولت تزریقی و به صورت ۷ درصد و ۱۵ درصد و… بود که با توجه به افزایش تورم ارزش نداشت.
محمدی با بیان اینکه هر کس زین پس زعفران بکارد بدبخت می‌شود، ادامه داد: وقتی پشتیبان نداشته باشیم تاجر، سرمایه دار و دلال می‌شوند قیمت تعیین کن محصول؛ روزی حدوداً ۳۰۰ کارگر زعفران چین دارم اما با دل خوش به مزرعه زعفران خویش نمی‌روم زیرا هیچ چیزی برای من کشاورز نمی‌ماند و همه برای من شده است خرج.
نظارت مستقیم بر بازار زعفران تایباد
رئیس اداره تعاون روستایی تایباد در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: کمیته‌ای برای ساماندهی بازار زعفران تایباد تشکیل شده است که مستقیماً بر بازار زعفران تایباد نظارت کرده و دست دلالان را از این بازار کوتاه خواهیم کرد.
جواد اعتضادی بیان کرد: شهرستان تایباد حدود ۷ هزار هکتار زعفران دارد و پیش بینی می‌شود امسال بیش از ۳۰ تن زعفران خشک داشته باشیم و همچنین افزایش ۱۵ درصدی تولید زعفران خشک نسبت به سال گذشته دور از انتظار نیست.
رئیس اداره تعاون روستایی تایباد با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد زعفران دنیا را ایران تولید می‌کند، تصریح کرد: از مجموع زعفران تولید شده در کشور، ۷۵ درصد آن صادر می‌شود و تنها ۲۵ درصد مصرف داخل دارد.
کاهش چشمگیر صادرات زعفران بعد از کرونا
وی افزود: با توجه به شیوع بیماری کرونا از اسفندماه سال گذشته و کاهش فعالیت‌های اقتصادی و تقاضا برای این محصول و به تبع آن صادرات زعفران کاهش چشمگیری داشته است.
رئیس اداره تعاون روستایی تایباد با بیان اینکه حدود ۶۰ تن زعفرانی که سال گذشته توسط تعاون روستایی استان از کشاورزان خریداری شده هنوز به فروش نرسیده است و هم اکنون در انبارهای سازمان تعاون است، اظهار کرد: امسال دستورالعملی برای خرید حمایتی زعفران به اداره تعاون تایباد ابلاغ نشده اما دستور داده شده که تمامی مراکز خرید آماده و تجهیز شوند تا به مجرد اینکه دستورالعمل ابلاغ شد، در کمترین زمان ممکن، خرید حمایتی زعفران آغاز شود.
اعتضادی با توجه به شروع بیماری کرونا، مطرح کرد: به منظور جلوگیری از تجمع در مراکز خرید، دو مرکز خرید زعفران یکی در همان محل سابق یعنی در ابتدای ورودی تایباد از طرف خیرآباد و دیگری در محل بازار جمعه این شهر، پیش‌بینی شده است اما اگر استقبال از این دو بازار افزایش یابد، آمادگی اضافه کردن محل برای بازارهای جدید را داریم.
رئیس اداره تعاون روستایی تایباد در رابطه با گرانی کودهای مورد استفاده برای زمین‌های کشاورزی زعفران گفت: متأسفانه این کودها با دلار نیمه دولتی وارد کشور می‌شود و به دلایلی چون تحریم و احتکار، گران است.
راه حل اصلی مقابله با دلالان
وی راه حل اصلی مقابله با دلالان را خرید تضمینی و حمایتی توسط سازمان تعاون روستایی و جهاد کشاورزی دانست و گفت: تعاون روستایی و جهاد کشاورزی دوست ندارند که همانند سال قبل پیش زعفران کاران بد قول شوند اما تا دولت اعتبار ندهد، این خرید انجام نمی‌شود.
وی با اشاره به ضرورت فعالیت شرکت تعاونی زعفرانکاران در تایباد، اظهار کرد: اقدامات اعلام شده، حالت مُسَکِّن برای بازار دارد و امید است کمی از مشکلات بخش کشاورزی زعفران را کاهش دهد. البته با همکاری فرمانداری و شهرداری تایباد پیگیر جذب سرمایه گذار برای ایجاد کارخانه فرآوری و بسته بندی زعفران در تایباد هستیم.
با توجه به جایگاه این طلای سرخ و ارزشی که برای اقتصاد کشور دارد، نیاز است تا کشاورزان مورد حمایت قرار گیرند، تا علاوه بر جبران هزینه‌هایی که در این روزهای گرانی کرده‌اند، همچنان انگیزه برای تولید این محصول ارزشمند داشته باشند.