کود ازته چیست و چه تفاوتی با کود اوره دارد؟

انواع کود های ازته

کود های ازته به فرم های نیترات، آمونیاک، آمونیوم یا اوره در بازار موجودند. هر یک از فرم های کود ازته دارای خواص مربوط به خود است که تعیین می کند چه زمانی، کجا و چگونه می توان از آن استفاده کرد. در ادامه توضیحاتی در خصوص هر یک از این کود ها ارائه می شود.

کود های ازته به فرم های نیترات، آمونیاک، آمونیوم یا اوره در بازار موجودند.

کود های ازته به فرم نیترات (NO3)

نیترات ها در آب حل می شوند، بنابراین با حرکت آب در خاک این کود ها حرکت می کنند. در نتیجه بارندگی و طی عمل لیچینگ یا آبشویی، کود های ازته که فرم نیتراته دارند به سمت اعماق خاک جابجا می شوند و ممکن است وارد کانال های زهکشی شوند، به این ترتیب از دسترس گیاه خارج می شوند.

آبشویی مهمترین عامل از دست رفتن کود های ازته به فرم نیترات در خاک های شنی می باشد.

کود های ازته در آب قابل حل اند.

در طی دوره های خشکی وقتی که آب تبخیر می شود، نیترات ها می توانند به سمت بالا حرکت کنند و با تجمع نیترات در سطح خاک مواجه می شویم. البته این حرکت به قدری نیست که سبب تجمع نیترات در اطراف ریشه شود.

زمانی که خاک ها غرقاب می شوند، میکروارگانیزم های موجود در خاک، اکسیژن مورد نیاز خود را از نیترات ها می گیرند و نیتروژن به شکل گاز آزاد و وارد هوا می شود. این فرآیند تحت عنوان نیتروژن زدایی شناخته می شود و منبع اصلی از دست رفتن نیتروژن در خاک های رسی با بافت ریز است.

کود های نیتراته مانند نیترات پتاسیم را در هر مرحله از رشد گیاه مورد نظر می توان استفاده کرد.

کود های ازته به فرم های آمونیاک (NH3) و آمونیوم (NH4)

آمونیاک در فشار اتمسفر به صورت یک گاز است اما می تواند مانند کود های نیتروژنه آمونیاک در حالت فشرده به صورت مایع باشد. آمونیاک با آب موجود در خاک واکنش می دهد و به شکل آمونیوم تغییر می یابد.  آمونیاک موجود در آب آزاد است و به هوا فرار می کند، به همین جهت توصیه می شود آمونیاک به عنوان کود نیتروژنه در زیر سطح خاک تزریق شود.

آمونیوم بسیار محلول در اب است اما به آسانی به ذرات خاک رس و مواد آلی متصل می شود و از این طریق احتمال شستشوی آن در خاک کاهش می یابد. سپس در فصل رشد، میکروارگانیسم های خاک آمونیوم را به نیترات تبدیل می کنند که شکل اصلی نیتروژن مورد نیاز گیاهان است.

شرایط مطلوب برای این فرآیند عبارتند از Ph 7 خاک، رطوبت ۵۰ درصد ظرفیت نگهداری آب در خاک و دمای ۸۰ درجه فارنهایت.

کود های ازته به فرم اوره

این نوع از کود های ازته در طی یک فرآیند سه مرحله ای به فرم قابل جذب توسط گیاه تبدیل می شوند. ابتدا آنزیم های موجود در خاک یا بقایای گیاهی، اوره را به آمونیاک تبدیل می کنند، سپس آمونیاک با آب موجود در خاک واکنش می دهد و آمونیوم تشکیل می شود و در نهایت از طریق فعالیت میکروارگانیسم های خاک آمونیوم به نیترات تبدیل می شود.

اوره نیز مانند نیترات به راحتی در آب حل می شود و به همراه آب در خاک حرکت می کند، به همین جهت لازم است اوره به آمونیاک و آمونیوم تبدیل شود، در غیر این صورت از طریق آبشویی از دسترس گیاه خارج می شود.

در زمانی که رطوبت و دما برای رشد گیاه مناسب است، تبدیل به آمونیوم چیزی حدود ۴ – ۲ روز زمان می برد. دمای پایین این فرآیند را کند می کند. زمانی که آمونیاک از اوره در سطح خاک تشکیل می شود، مقداری از آن وارد هوا می شود که این مقدار تحت تاثیر شرایط خاک قرار دارد.

بیشترین ضرر زمانی ایجاد می شود که پی اچ خاک بالاتر از ۷ باشد، دمای خاک بالا و رطوبت خاک کم باشد. آمونیاک از اوره ایجاد شده در زیر سطح خاک تشکیل شده است می تواند به سرعت به آمونیوم تبدیل شود و نه وارد هوا شود و نه از طریق آبشویی از دسترس گیاه خارج شود.

به طور کلی کود اوره به صورت محلول پاشی مورد استفاده قرار می گیرد و یا به خاک تزریق می شود. زمان مصرف آن به نوع گیاه و خاک بستگی دارد.

کود ازته و اثر آن بر عملکرد زعفران

کود ازته یکی از بهترین مواد مغذی خاک برای رشد زعفران است. زعفران یکی از گیاهان دارویی و معطر گران قیمت است که بخاطر کلاله اش کشت و خشک می­ شود. این مطالعه در سال زراعی ۲۰۰۵ – ۲۰۰۴ به منظور بررسی اثرات مختلف نیتروژن بر روی تعداد گل، طول برگ، عملکرد خشک و تر زعفران انجام ­شد.

آزمایش در قالب بلوک­ های تصادفی با سه تکرار و  تیمارهای ( نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم، اوره، نیترات آمونیوم کلسیم و شاهد) اجرا گردید. قبل از کاشت کورم ­های زعفران، ۴ کیلوگرم در یک دهم هکتار کود به فرم NPK در تمام قسمت­ ها اعمال­ شد و بعد از ۲۵ روز بعد از کاشت، کودهای نیتروژنی مختلف به میزان ۶ کیلوگرم در یک دهم هکتار در هر پلات استفاده­ شد.

بیشترین میزان گل، ۱۴۳۳۰ در یک دهم هکتار  بود که از تیمار اوره بدست ­آمد در حالی که کمترین میزان گل ۸۳۳۰ گل در یک دهم هکتار  از تیمار شاهد به دست­ آمد.

هیچ اثر معنی­ داری بین کودهای مورد آزمایش بر روی صفت طول برگ مشاهده ­نشد. بیشترین عملکرد وزن تر زعفران ۴۳۱ گرم در یک دهم هکتار  بود که از تیمار اوره به دست­ آمد در حالی­که کمترین میزان عملکرد زعفران ۲۲۴ گرم در یک دهم هکتار  بود که از تیمار سولفات آمونیوم حاصل­ گردید. بیشترین میزان عملکرد خشک زعفران ۷۸ گرم در یک دهم هکتار بود که از تیمار اوره حاصل­ گردید در حالی­که کمترین عملکرد خشک گیاه ۴۰ گرم در یک دهم هکتار  بود که از تیمار سولفات آمونیوم به دست آمد.

نحوه افزودن کود ازته به زعفران

زعفران از خانواده ایریدیاسه است که در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری در نیمکره شمالی گسترش­ دارد (واردو و همکاران، ۲۰۰۲). این گیاه در کشورهای مختلفی از جمله: فرانسه، هند، ایران، ایتالیا، اسپانیا، پاکستان و کشمیر رشد می­ کند. در ایران زعفران در بخش غربی کشور مانند استان خراسان کشت می­ شود. به­نیا و همکاران (۱۹۹۴)، گزارش نمودند که زعفران به ­عنوان گران­ترین ادویه جهان در فرم خشک سه کلاله قرمز نارنجی در گل زعفران دارد.

زعفران به طور عمده بعنوان رنگ، غذا، دارو و تولیدات صنعتی فارماکولوژی استفاده می ­شود. یکی از ملزومات کشت، در طول تولید زعفران کوددهی است.

در این زمینه تحقیقات محدودی وجود دارد. بهزاد و همکاران (۱۹۹۲)، در یک مطالعه هشت ساله برای مقایسه اثرات NPK و کود گاوی روی تولید زعفران به این نتیجه­ رسیدند که نیتروژن و یه به نوعی کود ازته بیشترین اثر را روی افزایش مقدار عملکرد گل دارد. افزودن  فسفر یا پتاس  به کودهای نیتروژنه در برخی موارد اثر کمی بر عملکرد گل می گذارد (اما به صورت معنی دار نیست).

مشخص ­است که در برخی خاک­ ها که ازنظر کربن آلی ضعیف هستند یکی از فاکتورهای مهم برای بالابردن تولید زعفران کود دامی است. به منظور کاهش تاثیرات استفاده بیش از اندازه از کودهای شیمیایی و قلیاییت خاک­ های کشت شده استفاده از محلول ­پاشی در کشت زعفران توصیه­ می ­شود.  در این مطلب درباره کود ازته و انواع آن صحبت کردیم. اگر می خواهید تاثیرات کود ازته و اثر آن بر عملکرد زعفران را بدانید، اینجا کلیک کنید.

منبع: https://www.extension.purdue.edu

https://www.mbkchemical.com

[WPSM_AC id=5561]