فروت ست (Fruit Set)
فروت ست (Fruit set) به روشی از کوددهی اطلاق می شود که در آن مواد مورد نیاز گیاه در زمان تشکیل میوه و یا بعد از برداشت میوه جهت افزایش عملکرد محصول و یا بالا بردن توانایی درختان در تولید جوانه استفاده می شود. ضمنا عبارت فروت ست فرآیندی است که طی آن گل به میوه تبدیل می شود. در این مرحله اندازه میوه مشخص شده و زمانی است که تامین مواد مغذی به میزان کافی و متعادل از اهمیت بالایی برخوردار است.
ازدیرباز دغدغه همیشگی باغداران و کشاورزان افزایش محصول بوده است. در عین حال، برای کسب بهترین عملکرد محصول استفاده از کود و اقدامات محافظتی نقش کلیدی خواهند داشت. در روش کوددهی فروت ست، باید توجه داشت که عمل کود دهی باید به گونه ای باشد که عناصر مورد نیاز گیاه به شیوه ای درست و در زمان مناسب در اختیار گیاه قرار گیرد. مدت هاست که در باغبانی عمل محلول پاشی به عنوان یک روش مکمل و البته بسیار مهم برای تغذیه گیاه مورد توجه کشاورزان و باغدارن قرار گرفته است و محلول پاشی کود فروت ست (ازت، روی و بور) از جمله مهمترین آنهاست.
تحقیقات متعدد نشان داده است که اولین قدم پس از برداشت محصول و قبل از برگریزان، محلول پاشی کود فروت ست در باغات است. تاثیر عناصر موجود در کود فروت ست نقشی اساسی در تشکیل و تکامل تخمک و افزایش میزان گرده افشانی موثر در بهار سال بعد دارد.
علاوه بر این، محلول پاشی فروت ست (Fruit Set) بعد از برداشت، مقاومت جوانه های گل را نسبت به سرمای زمستانه و بهاره افزایش داده و در تغذیه اول فصل و رشد درخت موثر است؛ زیرا در ابتدای فصل، بخش هوایی درخت شامل جوانه های زایشی(گل) و رویشی(برگ) فعالیت خود را با رشدی سریع آغاز می کنند.
این در حالی است که ریشه های فعال هنوز به اندازه کافی شروع به رشد و نمو و جذب عناصر غذایی از خاک نکرده اند که بتوانند نیاز هوایی درخت را بر طرف کنند.
در طی مرحله زایشی و به دلیل رقابت اندام های زایشی با ریشه ها برای جذب عناصر غذایی، فعالیت ریشه ها کاهش یافته و در پی آن جذب عناصر غذایی کم می شود.
عناصر غذایی مورد نیاز در این مرحله یا از ذخیره درخت ( که در فصل رشد قبل جمع آوری کرده است ) تامین می شود و یا از طریق تغذیه برگی یا همان محلول پاشی کود .
علت سال آوری
حال برای یافتن علت سال آوری باید به دنبال علت عدم تولید یا تولید بیش از حد جوانه های زایشی باشیم. چنانچه به موقعیت درخت در سال پربار توجه کنیم، آخر فصل یعنی در زمان برداشت، درختی را خواهیم داشت که در حال ریزش یا از دست دادن جوانه های سال بعد خود است.
در واقع می توان اینگونه گفت که در سال پر بار، درخت میوه در صورت کمبود مواد غذایی و عدم تغذیه درست قادر نیست تمام نیاز غذایی میوه ها را تامین نموده و لذا میوه ها در زمان پرشدن، از محتوای مواد غذایی موجود در جوانه های سال بعد بهره می گیرند و به عبارتی آنها را تخلیه می نمایند و یا میوه ها مانع از رسیدن مواد غذایی به جوانه های سال بعد می شوند؛ چرا که میوه ها در سر راه عبور مواد غذایی از برگ به جوانه ها قرار دارند. پس جوانه های سال آینده خصوصا در سال پر بار درخت، مواد غذایی کمتری دریافت می کنند و یا مواد غذایی خود را از دست داده و تخلیه می شوند.
بنابراین با ضعیف شدن این جوانه ها زمینه برای ریزش آنها فراهم می شود؛ درختی که به دلیل ضعف و خستگی، جوانه های خود را از دست داده است، دیگر توان تولید محصول مناسب را ندارد.
کنترل سال آوری با استفاده از فروت ست (Fruit Set)
بدون وجود جوانه های زایشی محصولی تولید نخواهد شد؛ یعنی درخت در سال نیاور خود است.
برای رفع این مشکل باید تلاش نمود در سال پر بار، جوانه های زایشی بیشتری را حفظ کرد که این تنها با تغذیه کافی و درست درخت امکان پذیر است؛ به گونه ای که در سال پر بار باید آن قدر مواد غذایی در دسترس درخت قرار بگیرد که علاوه بر تامین مواد غذایی مورد نیاز برای میوه ها، بخشی نیز به جوانه های سال بعد برسد و میوه ها مجبور به مصرف مواد غذایی جوانه های سال بعد نشوند.
پس می توان گفت سال آوری تا حدودی قابل کنترل است و با تقویت درخت می توان حداقل فاصله تولید بین سال “آور” و سال “نیاور” را کاهش داد
اهمیت استفاده از فروت ست
افزایش تشکیل میوه در محصولات باغی و سر درختی از نظر اقتصادی دارای اهمیت است، در اوایل بهار و اواخر زمستان که دمای خاک پایین است و برگ ها ظاهر نشده اند و جریان شیره های گیاهی بسیار کُند است، تغذیه جوانه ها بسیار اهمیت دارد؛ زیرا جذب عناصر غذایی به طور مناسبی انجام نمی گیرد. در این حالت محلول پاشی درختان میوه برای ذخیره سازی عناصر مورد نیاز برای شروع فعالیت مجدد گیاه و رشد جوانه ها و گلدهی و تشکیل میوه بسیار مفید خواهد بود
اثرات مصرف ترکیبات فروت ست
در زمان خواب زمستانی درختان میوه، عناصر مهم غذایی در گیاه ذخیره شده و در زمان جوانه زنی و آغاز فعالیت مجدد گیاه، فعالیت زیستی (با توجه به عدم حضور برگ ها در گیاهان خزان کننده و دمای پایین خاک و محیط) دچار اختلال نشود و گیاه بتواند نسبت به عوامل محیطی مانند سرما، باران و تگرک مقاومت نشان داده و گلدهی و تشکیل میوه دچار اختلال نشود.
وجود عناصر ازت، روی و بور در ترکیبات فروت ست به بهبود و افزایش گلدهی و تبدیل بیشتر گل ها به میوه کمک نموده و افزایش کیفیت محصول را در پی خواهد داشت
چرا محلول پاشی مهم است؟
دلیل اهمیت فروت ست (Fruit Set) محلول پاشی در این مرحله، نیاز فوق العاده زیاد جوانه ها برای رشد سریع اولیه و عدم جذب عناصر از طریق ریشه ها در این مرحله از رشد گیاه است.
بین مرحله شروع به رشد در بخش هوایی درخت (مرحله تورم جوانه ها و گرده افشانی جزو اولین مرحله رشد هر گیاه است) و شروع فعالیت سیستم ریشه ای برای جذب عناصر غذایی، یک اختلاف فاز یک تا دو هفته ای وجود دارد.
در این مرحله حساس و اساسی، برای تولید و عملکرد درخت که نیاز بسیار زیادی به عناصر غذایی دارد، ذخیره خود درخت تعیین کننده است.
ذخیره غذایی درخت با افزودن فروت ست
هر چقدر ذخیره عناصر غذایی درخت بالاتر باشد، گرده افشانی موفق تر و به عبارتی محصول بیشتر و عملکرد بهتری خواهیم داشت.
برای افزایش ذخیره غذایی درخت، باید از فصل رشد قبل، اقدامات تغذیه ای لازم را صورت داد. بهترین زمان، محلول پاشی بعد از برداشت، کود دهی خاکی شهریور و مهرماه و محلول پاشی مرحله تورم جوانه ها خواهد بود.
محلول پاشی مرحله تورم جوانه ها با شروع به حرکت و باز شدن جوانه ها آغاز می شود. در این مرحله، فلس های روی جوانه ها از هم فاصله گرفته و ضریب جذب آنها افزایش می یابد.
در حین محلول پاشی به این نکات توجه کنید
در درختان دو پایه، محلول پاشی روی جوانه های متورم درختان نر هم انجام شود. چنانچه در اوایل مرحله تورم جوانه ها موفق به محلول پاشی نشده و گلهای نر باز شده باشند، سعی شود ضمن محلول پاشی، محلول روی درختان نر پاشیده نشود.
گرچه توصیه می شود که زمان محلولپاشی طوری تنظیم شود که درختان نر هم محلول پاشی گردند؛ زیرا نقش عنصر بور موجود در فرمول محلول پاشی، افزایش طول عمر گرده نر و همینطور افزایش طول فیزیکی لوله گرده نر هنگام فرآیند تلقیح است.
عناصر مهم در تغذیه گیاهان و عمل فروت ست
عوامل بسیاری در تغذیه مناسب گیاهان مؤثر هستند که در این میان چند عنصر نقش کلیدی دارند. در ادامه به بررسی آنها پرداخته و نقش هرکدام را توضیح خواهیم داد.
بور (Boron)
بور عنصر کلیدی گرده افشانی و به عبارتی برداشت محصول است؛ طول عمر دانه گرده و طول لوله گرده مستقیما به عنصر بور وابسته است. در زمانی که کمبود خفیف است، به علت رشد ضعیف لوله گرده در خامه، تلقیح تخمک پس از گرده افشانی کاهش می یابد.
در شرایطی که کمبود بور در باغ خیلی شدید باشد، خسارت این مرحله شبیه به خسارت سرمای شدید است.
مطالعات نشان می دهد که به دنبال محلول پاشی در مرحله تورم جوانه ها، عنصر بور از سایر اندام های درخت به سمت جوانه ها انتقال می یابد.
در نتیجه غلظت این عنصر در این مرحله در جوانه ها چندین برابر حد معمول خواهد بود.
کمبود بور بیشتر در درون جوانه ها مهم است تاکمبود آن در خاک یا برگ.
اثرات کمبود بور در تغذیه گیاه
در اثر کمبود بور، پرچم ها رشد نکرده و دانه گرده تشکیل نمی شود و مادگی گل ها کوچک باقی می ماند. محلول پاشی بور پیش از باز شدن جوانه ها افزایش تشکیل میوه را به دنبال دارد؛ بنابراین توصیه می شود علاوه بر محلول پاشی پس از برداشت، در مرحله تورم جوانه ها اواخر اسفند ماه و یا اوایل بهار، محلولپاشی درختان میوه تکرار شود.
کمبود بور سبب انبساط یا متلاشی شدن سریع لوله های گرده در حال رشد می شود؛ در گل ها، بور جهت رشد لوله گرده مورد نیاز بوده و باید از طریق کلاله تامین شود.
پوکی مرحله اول پسته که در اواخر فروردین ماه رخ می دهد به علت کمبود عنصر بور می باشد. زیرا این عنصر در تکمیل رشد لوله گرده نقش اساسی دارد.
مصرف به موقع کود بور سبب افزایش ظرفیت تولید پرچم و بقای دانه گرده می شود. این عنصر به طور غیر مستقیم سبب افزایش قندها در شیره گل و جذابیت بیشتر آنها برای حشرات می شود.
ازت (Nitrogen)
نتایج تحقیقات نشان می دهد به دنبال مصرف ازت و تجمع آمونیوم در شاخساره و جوانه ها، بیوسنتز پلی آمین ها و آرژنین افزایش یافته و چون این ترکیبات در تقسیم سلولی نقش دارند.
در نتیجه افزایش تقسیم سلولی و در نهایت افزایش گل انگیزی برای سال آینده را به دنبال خواهد داشت. ازت سبب تامین هیدرات کربن لازم برای جوانه های تازه تشکیل یافته می شود و از این جهت سال آوری در درختان میوه را کاهش می دهد.
به طور مثال، ازت موجود در کود فروت ست موجب افزایش ٢ تا ۴ درصدی تشکیل میوه و افزایش رشد جوانه ها در درخت سیب شده است.
کاربرد ازت در پاییز در درختان سیب نتیجه بهتری در تشکیل میوه نسبت به کاربرد بهاره آن داشته است. تاثیر کاربرد پاییزه ازت در طولانی کردن عمر تخمک و زمان تلقیح دانه گرده در بهار نتیجه ای ثابت شده است.
مصرف کودهای ازته در این زمان ممکن است سبب افزایش اندازه برگ در بهار سال بعد شود، اما مصرف بیش از اندازه آن، تحریک رشد رویشی و کاهش تشکیل میوه را به دنبال دارد.
لازم به ذکر است که دادن ازت در این مرحله تاثیر به سزایی بر مقاومت جوانه ها به سرما و زنده ماندن آنها در اوایل فصل رشد بعدی دارد.
روی (Zinc)
روی یا زینک از جمله عناصری است که نقش فوق العاده مهمی در رشد و عملکرد درخت دارد.
بیدار شدن به موقع جوانه های رویشی و زایشی از خواب زمستانه و گرده افشانی موفق، مهم ترین نقش این عنصر در درخت است.
باغات مبتلا به کمبود روی دیرتر از باغات سالم از خواب بیدار می شوند، فاصله میانگره ها در درختان کوتاه شده و سرشاخه ها حالت جارویی پیدا می کنند.
در حالت کمبود خفیف و متوسط این عنصر، ضمن کوتاه شدن میانگره ها، حاشیه برگ ها موجی شکل می شود. آهکی بودن و واکنش بالای خاک ها در برخی مناطق، موجب تثبیت و غیرقابل استفاده شدن این عنصر در خاک و بخش های مختلف اندام درخت می شود.
روی، تولید کننده کلروفیل
روی در تولید کلروفیل نقش دارد و موجب تسریع فعالیت های آنزیمی و فتوسنتز می شود. این عنصر در متابولیسم ازت، تشکیل رنگدانه، عطر و طعم محصول و سنتز ویتامین C نقش مهمی را ایفا می نماید.
بهترین زمان استفاده از فروت ست
- بعد از برداشت محصول و در مورد گیاهان خزان کننده بعد از برداشت و قبل از خزان برگ
- زمان تورم جوانه ها زیرا در این زمان پوست نازک و قهوه ای روی جوانه ها قابلیت جذب عناصر را از طریق محلول پاشی دارد.
لازم به ذکر است در مناطقی که میزان بور در آب آبیاری و برگ بالا باشد (مسمومیت) بور بایستی ازترکیب فروت ست حذف شود
برای مشاهده مقدار و دستور مصرف کود فروت ست میکرولایز از لینک استفاده نمائید.
مزایای استفاده از کود فروت ست
کود فروت ست با وجود تمامی مواد مغذی تشکیل دهنده دارای مزایا و فوایدبی شماری برای گیاهان است. در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.
- افزایش شکوفه دهی
- بالا بردن میزان محصول
- افزایش تعداد جوانههای زمستان گذر
- افزایش مقاومت به سرمای زمستان و یا اوایل بهار
- دارای سرعت بالای جذی از طریق محلولپاشی برگی
- کمک به فعالیت دوباره درختان بعد از خواب زمستانه
- افزایش مقاومت در برابر تگرگ، برف و باران
- افزایش احتمال تلقیح
- کاهش سال آوری درختان
- جلوگیری از ریزش میوه و گل
- بالا بردن عملکرد کمی و کیفی
استفاده از فروت ست در درختان پسته
میزان محصول درختان پسته تا حد بسیار زیادی به جوانه هایی که در سال قبل روی درخت تشکیل شده اند، بستگی دارد.
این جوانه ها معمولا در خرداد ماه همزمان با تولید میوه های سال جاری، به وجود می آیند.
این مرحله یکی از حساس ترین مراحل رشدی درخت است، چون درخت، همزمان باید مواد غذایی را به میوه ها برساند تا رشد خودشان را تکمیل کنند و هم مواد را در اختیار جوانه هایی که در سال بعد قرار است به میوه تبدیل شوند قرار بدهد تا بتوانند مراحل رشدی خودشان را پشت سر بگذارند.
مطالعه موردی: برنامه غذایی مناسب برای درختان پسته
داشتن یک برنامه تغذیه ای مناسب در این زمان هم می تواند موجب افزایش محصول جاری شود و هم کیفیت تولید محصول سال بعد را تضمین کند.
معمولا در هفته های پایانی نزدیک به برداشت پسته یا بعد از برداشت محصول، جوانه های سال بعد شروع به ریزش می کند.
تعدادی از این جوانه ها خود به خود ریزش می کنند و تعدادی دیگر آنقدر ضعیف شده اند که با کوچکترین تکان و ضربه فیزیکی ریزش می کنند.
اما چرا جوانه ای که در خرداد و تیر محکم به شاخه متصل بود، امروز به راحتی جدا شده و یا حتی با کوچکترین ضربه ای ریزش پیدا می کند.
دلیل اصلی، تخلیه مواد غذایی موجود در این جوانه هاست که به دلیل حضور تعداد زیاد میوه خصوصا در سال پر بار درخت در نزدیکی این جوانه هاست.
در صورت کمبود مواد غذایی و عدم تغذیه درست، درخت قادر نیست تمام نیاز غذایی میوه ها را تامین نموده و لذا میوه ها در زمان پر شدن، یا از محتوای مواد غذایی موجود در جوانـه های سال بعد بهـره می گیـرند و یا مانـع از رسیـدن مواد غذایی به جوانه های سال بعد می شوند.
اما چگونه می توان از این مسئله جلوگیری کرد؟ متاسفانه بسیاری از کشاورزان پس از برداشت، درخت را به حال خود رها کرده و هیچ گونه برنامه تغذیه ای برای تامین عناصر مورد نیاز درختان در نظر نمی گیرند.
حال آن که جوانه های سال بعد در صورتی می توانند رشد خود را شروع کنند که از قبل مواد غذایی کافی داخل آن ها ذخیره شده باشد.
تغذیه مناسب درختان پسته به وسیله فروت ست
در صورتی که برنامه تغذیه مناسب در نظر گرفته نشده باشد و درخت نتوانسته باشد مواد غذایی کافی در اختیار جوانه ها قرار بدهد، این جوانه ها قادر به رشد و تولید گل نخواهند بود و یا در صورتی که گل تولید کنند، گل های ضعیف و با کارآیی پایین تولید خواهند کرد.
از بین عناصر، چهار عنصر ازت، روی، بور و کلسیم نقش کلیدی و بسیار مهمی در تقویت جوانه ها، تولید گل و گرده افشانی دارند. تأمین این عناصر در زمان مناسب، کمک بسیار زیادی به تقویت جوانه ها و گرده افشانی قوی تر و در نتیجه بالا رفتن میزان محصول می کند.
دو بازه زمانی در مراحل رشدی درختان میوه، به ویژه پسته، نقش بسزایی در میزان باروری و همچنین افزایش میزان محصول دارد.
این دو مرحله عبارت است از:
۱– بلافاصله پس از برداشت و قبل از ریزش برگ ها
از آنجا که اندام های اولیه گل داخل جوانه ها، در مهرماه تشکیل می شود، بنابراین این مرحله بسیار حساس است و وجود روی، ازت و بور داخل جوانه ها موجب تقویت و افزایش میزان ذخیره انرژی جوانه ها می شود. بنابراین، زمان مناسبی برای افزودن فروت ست (Fruit Set) خواهد بود.
۲– زمان تورم جوانه ها که در اواخر اسفند یا اوایل بهار اتفاق می افتد
چون بین فعال شدن ریشه و قسمت های هوایی اختلاف زمانی وجود دارد، ریشه ها در زمانی که جوانه ها احتیاج بالایی به مواد غذایی دارند، فعال نیستند و یا خیلی کم فعالند و نمی توانند مواد غذایی را در فرصت مناسب در اختیار جوانه ها قرار دهند.
در نتیجه‌ی فعال شدن، جوانه ها دچار اختلال می شود و میزان باروری و تولید محصول به شدت کاهش پیدا می کند. بنابراین محلول پاشی ترکیباتی که حاوی عناصر اصلی موثر در گرده افشانی هستند، موجب می شود که مواد غذایی به سرعت و در زمان مناسب در اختیار جوانه ها قرار گیرد، در نتیجه تشکیل گل و گرده افشانی با راندمان بالایی اتفاق می افتد.
به دلیل این که تورم جوانه ها در باغات در مدت زمان کوتاهی اتفاق می افتد و همچنین در صورتی که رقم های مختلف وجود داشته باشد، بین زمان تورم جوانه ها اختلاف زمانی وجود دارد، محلول پاشی در این زمان اغلب با مشکلات زیادی به همراه است.
بنابراین، یکی از بهترین زمان ها برای محلول پاشی ازت، روی و بور، پس از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ ها است تا انرژی کافی در جوانه ها به منظور تولید گل در سال بعد ذخیره گردد.
از آنجا که پس از برداشت یک مرحله سم پاشی علیه پسیل پسته (شیره خشک) وجود دارد، می توان محلول پاشی کود را با سم به صورت همزمان انجام داد.
محلول پاشی کلسیم در پاییز
جوانه های بارده تشکیل شده در طول فصل و یا اواخر فصل با توجه به نوع درخت، ممکن است در اثر مواجهه با شرایط تنش زا در طول پاییز و زمستان تضعیف شده و یا ریزش پیدا کنند.
از این رو تقویت این نوع جوانه ها برای مقابله با تنش، امری ضروری محسوب می شود.
کاربرد ترکیباتی که بتواند موجب استحکام و تقویت جوانه های بارده بر روی شاخه ها و در نتیجه بهبود فروت ست در ابتدای فصل رشد گردد، توجه مضاعفی را می طلبد.
مهمترین عارضه لکه پوست استخوانی (Endocarp Lesion) طی چند سال اخیر در مناطق پسته کاری کشور و به ویژه استان کرمان پیدا کرده است.
این عارضه تا کنون بر روی ارقام کله قوچی، احمد آقایی و فندقی مشاهده شده و خسارت آن بر روی ارقام کله قوچی و احمد آقایی شدیدتر مشاهده شده است.
[WPSM_AC id=5595]
سلام. وب سایت شما مطالب خوب و متنوعی داره. ممنونم
درود بر شما بابت پیگیری مطالب وبسایت میکرولایز. از شما تشکر میکنم.موفق باشید!
سلام. وب سایت شما مطالب خوب و متنوعی داره. ممنونم
سلام
از مطالب جالب سایت شما و احترامی که به مخاطبین می گذارید تشکر میکنم.
درود بر شما .
بابت پیگیری مطالب سایت و حسن نظر شما سپاسگزار هستیم.
پاینده باشید
چرا باید برای حفر چاله ها به منظور چالکود یک و نیم متر از تنه درخت فاصله گرفت ؟
بسیارى از عناصر غذایی در هنگام جذب از ریشه گیاهان جذب می شوند بنابراین حفر چاله ها در یک و نیم متر از تنه درختان باعث تحریک گسترش ریشه ها جهت پیدا کردن مواد غذایی در خاک می شود.