فسفر از عناصر ضروری گیاه است که وظایف مهمی از جمله انتقال انرژی در متابولیسم گیاهی، ساختار فسفولیپیدهای دیواره سلولی، تقسیم سلولی، سنتز و انتقال قند و نشاسته، رشد و توسعه ریشه های مویین و همچنین توسعه قسمت های زایشی بر عهده دارد.
pH بالای خاک، آهک و رس، EC و مقدار مواد آلی خاک از عوامل تثبیت فسفر در خاک هستند که باعث عدم جذب این عنصر توسط گیاه شده و با به هم زدن تعادل عناصر عملکرد محصول را کاهش می دهند.
استفاده از کود فسفر بالا در کنار تامین این عنصر برای گیاه باید با دقت و با مقدار کنترل شده استفاده شود چون این عنصر با دیگر عناصر کم مصرف از جمله روی ناسازگاری دارد و جذب این عناصر را با مشکل مواجه میکنند.
برای این ناسازگاری مطالعه ای روی گندم صورت گرفته که نتایج نشان داده نسبت فسفر به روی در خاک های مورد کشت این محصول نباید از ۹/۱۱ تجاوز کند.
نحوه جذب کود فسفر بالا
رطوبت خاک، واریته گیاه، کمیت و کیفیت رس و درصد آهک از عوامل موثر در جذب فسفر برای گیاه است. فسفات غیرآلی محلول حالت جذبی فسفر برای گیاه است و اغلب کودهای فسفره ای که مصرف می شوند با یون های خاک ترکیب شده و غیرفعال و غیرقابل جذب می شوند.
طی تحقیقی جذب فسفر بر روی تعدادی کانی بررسی شد و مشخص شد افزودن مواد آلی ظرفیت جذب این عنصر را کاهش می دهند(دلیل این اتفاق رقابت سر مکانهای جذبی بین فسفر و سطوح این کانی ها می تواند باشد).
تحقیقات انجام شده روی کود فسفر بالا
کودهای فسفره در دانه های روغنی بسیار مهم بوده و بر عملکرد و کیفیت محصول تاثیر می گذارند. طی بررسی تاثیر کود فسفر در گیاه کلزا افزایش درصد روغن و مقدار پروتئین مشاهده شد. کمبود فسفر در این گیاه رشد رویشی را متوقف کرده و تشکیل اندام های زایشی را دچار مشکل می کند.
کمبود شدیدتر فسفر رشد رویشی و اندازه دانه را در کلزا تحت تاثیر قرار می دهد. استفاده از کود فسفره جهت افزایش روغن کلزا باید به مقدار مشخص انجام گیرد به طوری که طی بررسی هایی که انجام گرفته مشخص شد مصرف بیش از اندازه فسفر مقدار روغن این گیاه را کاهش داد.
با توجه به این نکات، برای به دست آوردن بالاترین بازده از روغن کلزا به دلیل تاثیر نیتروژن و فسفر مقدار متوسط این عنصر در خاک پاسخ بهتری خواهد داشت. مقدار پروتئین دانه کمتر تحت تاثیر فسفر قرار می گیرد. استفاده از کود فسفر بالا در کدوی دارویی تعداد ساقه های جانبی، مقدار تولید دان، عملکرد و تعداد میوه را افزایش می دهد.
طی مطالعه ای که روی برنج انجام گرفت مشخص شد استفاده از ۷۵ کیلوگرم فسفر عملکرد محصول را افزایش می دهد. کاربرد کود فسفر روی گیاه علوفه ای کوشیا که مقاوم به شوری هست تاثیرات مثبت روی رشد و عملکرد گیاه نشان داد.
عنصر فسفر در تلقیح گل ها و زودرسی محصول نیز نقش بسزایی دارد. دو حالتی که عنصر فسفر را از دسترس خارج می کند جذب سطحی(در غلظت پایین) و رسوب(در غلظت های بالا) این عنصر در خاک است. مصرف کود فسفر بالا باعث تثبیت نیتروژن در خاک شده و افزایش نیتروژن خاک جذب فسفر را افزایش می دهد.
در صورت جذب فسفر در مراحل ابتدایی رشد این عنصر قابل انتقال به سایر اندام های در حال رشد خواهد بود. تحقیقی جهت تولید ژن برای افزایش جذب فسفر صورت گرفت که طی آن ژن افزایش جذب فسفر از گونه وحشی برنج استخراج شده عملکرد این ژن آنالیز شد و طبق نتایج به دست آمده این ژن در کنار افزایش جذب فسفر، ساختار ریشه را تقویت کرده و گیاه را نسبت به خشکی مقاوم ساخت.
ضرورت فسفر
فسفر دومین عنصر ضروری برای گیاه است که در تولید محصول اهمیت زیادی دارد. فسفر در افزایش مقاومت گیاهان به سرمای زمستان نیز نقش بسزایی دارد و در ساختار DNA،RNA، فسفو پروتئین ها، فسفولیپیدها، مولکول های حامل انرژی مثل آدنوزین دی فسفات و آدنوزین تری فسفات حضور دارد.
این عنصر در تمامی فرایندهای بیوشیمیایی، انتقال پیام ها و انرژی نقش دارد. فسفر در ساختار ترکیبات آلی وجود دارد ولی میزان ان به تجزیه میکروبی و معدنی شدن مواد آلی وابسته است.
طی مطالعه ای که بر روی کاربرد فسفر در زعفران انجام گرفت مشخص شد تیمار کود فسفر باعث افزایش عطر(سافرانال) در این گیاه شد. نتایج مطالعات بر چند گونه لگوم نشان داده کمبود فسفر ریشه های کوتاهتر و ضخیم تر با وزن ریشه ای کمتر تولید می کند.
با استفاده از کود فسفر بالا در گیاه یونجه میزان فسفر موجود در اندام های گیاهی بالا می رود. افزایش فسفر محلول با کاهش عناصر سنگین مانند Al جذب عناصری از جمله کلسیم را افزایش می دهد. مقدار بالای فسفر در خاک با ایجاد مسمویت باعث کاهش عملکرد گیاه می شود.
طی مطالعه ای که در همدان انجام گرفت مشخص شد که با مصرف کود فسفر به جای نیتروژن سرعت رشد گیاه سویا بالا رفته و تجمع ماده خشک محصول افزایش یافت. کاهش سطح تماس کود با خاک در کودهای فسفره بسیار مهم است و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد.
جایگذاری این کود(فسفر) به جای پخش سطحی آن در گیاه کلزا جذب عناصر و رشد گیاه را افزایش داد. اگر علاقمند باشید، در این مطلب می توانید اطلاعات خوبی درباره کود آهن به دست بیاورید.
بهترین روش مصرف کود فسفر بالا
مصرف نواری فسفر نسبت به پخش آن در سطح خاک ذرت رشد نسبی این محصول را نیز افزایش داد. نسبت کربن به فسفر مواد آلی در غیر متحرک شدن فسفر تاثیر دارد، چنانچه این نسبت از ۲۰۰ بالاتر باشد فسفر معدنی خاک غیر متحرک شده و نسبت کمتر از این مقدار فسفر معدنی خاک را افزایش می دهد.
طبق مطالعات زیادی که صورت گرفته افزایش رطوبت خاک فسفر قابل استخراج را افزایش می دهد که این افزایش به دلایل مختلفی از جمله حل پذیری بالای مواد آلی و انتشار سریع آن، افزایش فعالیت میکروبی، افزایش سرعت معدنی شدن فسفر و آزاد سازی آن است. درباره تاثیرات کود فسفر بالا بیشتر بخوانید.
[WPSM_AC id=5563]